17 Απριλίου, 2011
Ο ΣΜΕΔ καλεί όλους τους συναδέλφους στους οποίους οφείλονται χρήματα από τις εκδόσεις Περισκόπιο να έρθουν σε επαφή με τον Σύλλογο για να οργανώσουμε συλλογικά, και με κάθε νόμιμο μέσο, τη δράση μας και τις διεκδικήσεις μας. Διαβάστε περισσότερα στον παρακάτω σύνδεσμο.
Εκδόσεις Περισκόπιο: Καταδύσεις και αναδύσεις σε θολά νερά.
Σύλλογος Μεταφραστών Επιμελητών Διορθωτών
ΜΑΥΡΙΚΙΟΥ 8 | Τ.Θ. 21028 ΑΘΗΝΑ 11410
http://www.smed.gr | syl.smed@gmail.com
18 Μαρτίου, 2011
Απόσπασμα από την πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία του Μιχαήλ Σαχίνη, που εκφωνήθηκε στη 2η επιστημονική συνάντηση ελληνόφωνων μεταφρασεολόγων στη Θεσσαλονίκη, με τίτλο «Η διδακτική της μετάφρασης στον ελληνόφωνο χώρο: ευθυγραμμίζοντας τις ανάγκες των φοιτητών με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας».
Περνώντας, τώρα, στις ανάγκες της ελληνικής μεταφραστικής αγοράς, τα πράγματα δείχνουν να είναι κάπως πιο ευοίωνα, καθώς αυτές φαίνεται να έχουν διερευνηθεί περισσότερο. Χαρακτηριστικές είναι οι ακόλουθες έρευνες:
Μια από τις πρώτες έρευνες που σκιαγράφησαν τη μεταφραστική αγορά στην Ελλάδα διεξήχθη από το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Μετάφρασης και Μεταφρασεολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου το 1999, και τιτλοφορείται «Στοιχεία για την ελληνική αγορά των μεταφράσεων». Η έρευνα, η οποία βασίζεται σε στοιχεία που συλλέχτηκαν με τη βοήθεια ερωτηματολογίων, προβάλλει τις μεταφραστικές ανάγκες 34 εκδοτικών οίκων με έδρα την Ελλάδα. Καταλήγει στο ότι τα μεταφρασμένα βιβλία αποτελούν το ένα τρίτο της ετήσιας παραγωγής βιβλίων στην Ελλάδα και ότι το είδος των βιβλίων που μεταφράζεται περισσότερο είναι τα λογοτεχνικά βιβλία (36,4%). Μολαταύτα, η έρευνα αυτή εξετάζει μονάχα τη μετάφραση βιβλίων, και όχι άλλων πηγών, κι έλαβε χώρα μόνο σε εκδοτικούς οίκους, δίχως να λαμβάνει υπόψη άλλους παραγωγούς μεταφράσεων, όπως είναι οι μεταφραστικές εταιρείες, οι ελεύθεροι επαγγελματίες μεταφραστές, κτλ.
Μια άλλη έρευνα που τελέστηκε πολύ αργότερα, το 2005, αποτελεί η μεταπτυχιακή εργασία της Μαρίας Σίσκου με τίτλο «Τα Είδη των Κειμένων στην Ελληνική Αγορά της Μετάφρασης: Έρευνα με Ερωτηματολόγιο». Κι εδώ γίνεται χρήση ερωτηματολογίων, για να διερευνηθεί η ελληνική μεταφραστική αγορά, με δείγμα 31 μεταφραστικών εταιρειών στη Θεσσαλονίκη και στις Σέρρες. Τα αποτελέσματα δεν εκπλήσσουν: Οι ξένες γλώσσες που έχουν περισσότερη ζήτηση στη μετάφραση είναι, με φθίνουσα σειρά, τα Αγγλικά, Γερμανικά, Γαλλικά, Ιταλικά, Ρώσικα και Ισπανικά, ενώ τα είδη κειμένων που μεταφράζονται περισσότερο είναι τα πιστοποιητικά, τα πτυχία, οι αναλυτικές βαθμολογίες, τα απολυτήρια, οι συμβάσεις, τα συμβόλαια και τα συμφωνητικά (Σίσκου, 2005: 49). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα συμπεράσματα της συγγραφέως που καταλήγει ότι:
«Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα δεν εντοπίστηκε κάποια προσπάθεια από την πλευρά των πανεπιστημίων που προσφέρουν μεταφραστικές σπουδές να χαρτογραφήσουν την αγορά της μετάφρασης με απώτερο σκοπό την καλύτερη προετοιμασία των μελλοντικών μεταφραστών.» (Σίσκου, 2005: 72)
Μια παρόμοια έρευνα, πάλι από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, διεξήγαγε το 2006 η Αθηνά Ιωαννίδου, κι έχει τίτλο «Η διαδικτυακή αγορά μεταφραστικών γραφείων ως παράγοντας διαμόρφωσης του προφίλ του εκπαιδευόμενου μεταφραστή». Η ερευνητική της μέθοδος ήταν τελείως διαφορετική από αυτήν που χρησιμοποίησε η Σίσκου, καθώς η Ιωαννίδου συνέλεξε όλα τα δεδομένα της αποκλειστικά από το περιεχόμενο ιστοτόπων 25 μεταφραστικών γραφείων, εκ των οποίων 23 εδρεύουν στην Ελλάδα και 2 στο εξωτερικό. Αναφορικά με τις γλώσσες που μεταφράζονται περισσότερο, τα αποτελέσματά της δε διαφέρουν και πολύ από αυτά της Σίσκου, αφού οι πρώτες γλώσσες είναι τα Αγγλικά, Γερμανικά, Γαλλικά, Ιταλικά και Ισπανικά. Εντούτοις, σε ό,τι αφορά τα είδη κειμένων, η συγγραφέας παρουσιάζει αυτά που τα μεταφραστικά γραφεία προσφέρουν δυνητικά, σύμφωνα με τις πληροφορίες που είναι διαθέσιμες στις ιστοσελίδες τους, χωρίς να ενδιαφέρεται για το πόσο συχνά τα γραφεία μεταφράζουν στην πραγματικότητα αυτά τα είδη. Έτσι, εξάγει το συμπέρασμα ότι όλα τα γραφεία αναλαμβάνουν τη μετάφραση ειδικών κειμένων, ήτοι νομικά, οικονομικά, ιατρικά, επιστημονικά και τεχνικά, τα τρία τέταρτα μεταφράζουν και γενικά κείμενα, δηλ. δημοσιογραφικά, γενικά πληροφοριακά και διαφημιστικά, ενώ το ένα τρίτο αναλαμβάνει τη μετάφραση και λογοτεχνικών κειμένων.
Μια πιο εκτενή και πολύ πιο πρόσφατη μελέτη αποτελεί η «Έρευνα αναφορικά με τον κλάδο των μεταφραστικών υπηρεσιών» που ετοιμάστηκε από τους Χριστοδούλου και Γαλιατσάτου αποκλειστικά για τον Π.Α.Σ.ΜΕ.Ε. τον Ιούλιο 2008. Στην βολιδοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε online συμμετείχαν 69 μεταφραστικές επιχειρήσεις, οι οποίες απάντησαν σε μια ευρεία γκάμα ερωτημάτων σχετικά με τη δομή και οργάνωσή τους, τους συνδυασμούς γλωσσών που παρέχουν, την τιμολογιακή τους πολιτική, τους τομείς εξειδίκευσής τους, την παροχή ή μη υπηρεσιών διερμηνείας, τη χρήση λογισμικών CAT, τις οικονομικές συναλλαγές με πελάτες, τη χρησιμοποίηση εξωτερικών συνεργατών και, τέλος, τη συμμετοχή τους ή όχι σε μεταφραστικούς συνδέσμους. Έτσι, ενδεικτικά βρέθηκε ότι:
Αξιοσημείωτο είναι και το γεγονός ότι μια από τις γλώσσες για τις οποίες δυσκολεύονται να βρουν μεταφραστές είναι τα γερμανικά. Μια τελευταία έρευνα που θα ήθελα να μνημονεύσω είναι της Αικατερίνης Βρέττα-Πανίδου (2009), η οποία το 2008-2009 εξέτασε τις δυνατότητες απασχόλησης στην ελληνική αγορά μετάφρασης των αποφοίτων ξενόγλωσσων φιλολογιών. Κι εδώ έγινε χρήση ερωτηματολογίων, τα οποία συμπλήρωσαν 23 μεταφραστικά γραφεία, και συνοπτικά τα αποτελέσματα είναι τα εξής:
Τα γραφεία απάντησαν ότι γενικά ενδιαφέρονται σε μια συνεργασία με απόφοιτους ξενόγλωσσων φιλολογιών χωρίς μεταφραστική πείρα, ωστόσο, δεν είναι διατεθειμένα να τους πληρώσουν όσο θα πλήρωναν έμπειρους μεταφραστές. Επιπλέον, η έρευνα κατέδειξε πόσο σημαντικό είναι ένα προσεκτικά συνταγμένο βιογραφικό, αφού πολύ συχνά τα γραφεία απορρίπτουν υποψήφιους συνεργάτες από αυτό και μόνο.
Ακόμη, δεν προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι πολλά γραφεία ζητούν συνεργάτες με ειδίκευση σε νομικά, τεχνικά, ιατρικά/φαρμακευτικά και οικονομικά κείμενα, ενώ οι ξένες γλώσσες με την περισσότερη ζήτηση είναι τα αγγλικά, τα γερμανικά και τα ιταλικά. Αξιοσημείωτο είναι κι εδώ ότι δύο γραφεία ομολόγησαν ότι υπάρχει έλλειψη ικανών μεταφραστών με γλώσσες εργασίας τα γερμανικά και τα ιταλικά.
Τέλος, τα γραφεία φαίνεται να εκτιμούν στους υποψήφιους συνεργάτες την επαγγελματική εμπειρία, ακόμα κι αν δεν είναι πάνω στη μετάφραση, καθώς επίσης και την εκπαίδευση πάνω στη μετάφραση και μια κάποια ειδίκευση σε συγκεκριμένο τομέα. Η Βρέττα-Πανίδου καταλήγει ότι το μάθημα της μετάφρασης στις ξενόγλωσσες φιλολογίες πρέπει να προσανατολίζεται προς τη «διαρκώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα», όπως χαρακτηριστικά λέει, και οι μεταφράσεις, με τις οποίες δουλεύουν οι φοιτητές, να είναι ρεαλιστικές και παρόμοιες με αυτές που αναλαμβάνουν οι επαγγελματίες μεταφραστές.
Και στο εξωτερικό έχουν γίνει συναφείς έρευνες σχετικά με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας και ενδεικτικά αναφέρουμε την έρευνα του Schmitt (1999) για τη μεταφραστική αγορά στη Γερμανία, την έρευνα για την καναδική βιομηχανία μετάφρασης (1999) και, τέλος, αυτήν του Li (2007) αναφορικά με το τι πιστεύουν τα μεταφραστικά γραφεία στο Χονγκ Κονγκ για την εκπαίδευση των μεταφραστών στα
εκεί πανεπιστήμια.
Αυτό που πιστεύω ότι ελλείπει στην Ελλάδα είναι μια εκτενέστερη μελέτη αναφορικά με την άποψη των μεταφραστικών γραφείων για το τι δεξιότητες και γνώσεις θα επιθυμούσαν να αποκτούνται στα πλαίσια των μεταφραστικών σπουδών, είτε σε προπτυχιακό είτε σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Επίσης, ας με λησμονούμε ότι πολλοί μεταφρασεολόγοι είναι της γνώμης ότι είναι αναγκαίος ο επαγγελματικός ρεαλισμός μέσα στο μάθημα της μετάφρασης. Παραδείγματος χάριν, η Nord (1991) είναι υπέρμαχος μιας φοιτητοκεντρικής κατάρτισης των μεταφραστών που θα προσομοιώνει την επαγγελματική πρακτική, κάτι που ενστερνίζεται και ο Robinson (1997), ενώ ο Gouadec (1994) προτείνει την ενσωμάτωση στο πρόγραμμα σπουδών πραγματικών μεταφραστικών έργων για πραγματικούς πελάτες. Στο ίδιο πνεύμα κινούνται και πολλοί άλλοι, όπως ο Vienne (1994) που θα ήθελε μέσα στην τάξη να μεταφράζονται κείμενα που μεταφράζουν οι καθηγητές επαγγελματικά, η Colina (2003) που επιθυμεί το μάθημα της μετάφρασης να εναρμονίζεται με τον επαγγελματικό κόσμο, η Kelly (2005) που τάσσεται υπέρ της πρακτικής άσκησης στα πλαίσια των σπουδών, κ.α.
28 Φεβρουαρίου, 2011
Καιρό τώρα ήθελα να κάνω μια ανάρτηση με θέμα τις μεταφράσεις που έχουν περάσει από τα χέρια μου στη μικρή θητεία μου στη μεταγλώττιση. Τελικά γράφτηκε μόνη της στo facebook μετά από ένα συμβάν που με θορύβησε αρκετά (όπου «yesterday», η 2/10/09).
Δεν έχω σπουδάσει μετάφραση. Ασχολήθηκα όμως με το συγκεκριμένο κλάδο ως μεταφραστής υποτίτλων για κυκλοφορίες σειρών και ταινιών σε DVD. Έμαθα τη δουλειά από μία πολύ άξια συνάδελφο, τη Διονυσία Φοινίτση, και θα την ευχαριστώ για πάντα για την υπομονή της, τις συμβουλές της και την εμπιστοσύνη που μου έδειξε σε κάποια πολύ δύσκολα πρότζεκτ που μου ανέθεσε.
Κορωνίδα της μεταφραστικής μου καριέρας ως τώρα θεωρώ τα 29 επεισόδια που μετέφρασα για τη σειρά «Monty Python’s Flying Circus». Αυτή η δουλειά μου έκανε το μυαλό καζάνι λόγω δυσκολίας, είμαι όμως σίγουρος πως στη διάρκεια εκείνων των 2,5 μηνών που έσκαγαν τα επεισόδια δημιουργήθηκαν νέες ενώσεις στους νευρώνες στον εγκέφαλό μου! Βγήκα πολύ γεμάτος από αυτή την εμπειρία, που όσες δουλειές ακολούθησαν μετά, δεν μου έλεγαν τίποτα.
Για διάφορους λόγους σταμάτησα να δουλεύω στην εταιρεία που δούλευα τότε. Όταν ξεκίνησα να παίζω σε μεταγλωττίσεις όμως, ο μεταφραστής μέσα μου κλώτσαγε κάθε φορά που έπεφτε σε μαργαριτάρια… Πολλές φορές τα διορθώναμε επί τόπου, και θέλει ο μεταφραστής να κρυφτεί, μα η χαρά δεν τον αφήνει. Και κάπως βρέθηκα να κάνω την πρώτη μου μετάφραση για μεταγλώττιση για μια απίστευτα χαζή ταινία. Για πολύ λίγα λεφτά.
Και χθες, σκάει μια ταινία που θα ήθελα πολύ να μεταφράσω. Όμως όχι για ψίχουλα. Κι έτσι αρνήθηκα. Τουλάχιστον έχω μεταφράσει το τρέιλερ της, κάτι είναι κι αυτό.
Εγώ έκανα αυτό που έπρεπε για να διαφυλάξω την ποιότητα της εργασίας μου. Ως κοινό θα έπρεπε να διαμαρτυρόμαστε για τις κακές μεταφράσεις που σκάνε στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση. Ένα τηλέφωνο στο κανάλι, ένα μέιλ στην εταιρεία διανομής. Όλα βοηθούν.
Κλείνω γιατί αρχίζω και γίνομαι πιο ιδεαλιστής και από εφηβάκι που πιστεύει στον έρωτα.
21 Φεβρουαρίου, 2011
Ο παρακάτω διάλογος έγινε στις 9/3/2005 στο φόρουμ του Translatum. Περιέχει μερικές αλήθειες που πρέπει να μάθουν όλοι όσοι κάνουν τα πρώτα τους βήματα στο επάγγελμα της μετάφρασης.
ChristinaVS:
Κατ’αρχάς συγχαρητήρια για το άρτιο site, στο οποίο έχω καταφύγει ουκ ολίγες φορές για reference, ενημέρωση κτλ.. Πάλι καλά που είστε και σεις για να μπαίνουν μερικά πράγματα σε μια σειρά…
Το post μου αφορά κατά κύριο λόγο στην επαγγελματική αποκατάσταση και γενικά στην άσκηση του επαγγέλματος του μεταφραστή. Σε λίγους μήνες αποφοιτώ από το Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Παν/μίου και θα πρέπει να πω πως μια πρώτη εξωπανεπιστημιακή επαφή με την «πραγματικότητα» των μεταφραστικών γραφείων, εκδοτικών οίκων, λοιπών μεταφραστικών σχολών, ΕΕΣ, και freelance μεταφραστών, ήταν μάλλον απογοητευτική. Τέσσερα χρόνια μέσα στο ΙΠ άλλα μας λέγανε κι άλλα πιστεύαμε. Αιθεροβατούμε λοιπόν όλοι οι φοιτητές όταν πιστεύαμε πως μόλις βγούμε θα μας «αρπάξουν» (όπως χαρακτηριστικά μας έλεγε ένας καθηγητής στο πρώτο έτος) μεταφραστικά γραφεία, Δημόσιο, υπηρεσίες, εφημερίδες, τράπεζες και ΕΕ;
Σίγουρα δεν λέω πως η εύρεση (ικανοποιητικής) εργασίας στην ανταγωνιστική σύγχρονη κοινωνία και τα λοιπά κλισέ… είναι εύκολη υπόθεση, και μόνον οι αφελείς και οι εθελοτυφλούντες θα πίστευαν 100% τα μεγαλόσχημα λόγια του καθηγητή. Όμως η αρκετά καλή σίγουρα όχι τέλεια, λόγω ελλείψεων υποδομής… και λοιπών «κλασικών» προβλημάτων των ελληνικών πανεπιστημίων προετοιμασία και εκπαίδευση των μελλοντικών μεταφραστών στο ΙΠ φαίνεται πως δεν είναι αρκετή για μια θέση. Τι φταίει; Ίσως δεν ξέρω – η έλλειψη ικανού συλλόγου μεταφραστών κατά τον ιατρικό ή δικηγορικό σύλλογο που να θέτει βασικές προϋποθέσεις για την άσκηση του επαγγέλματος; Το γεγονός πως δεν έχουμε στα χέρια μας ανθρώπινες ζωές, όπως οι γιατροί, δε δικαιολογεί, κατ’ εμέ, το φαινόμενο που παρατηρείται, ο οιοσδήποτε, με ή χωρίς προσόντα και περγαμηνές, να ασκεί το επάγγελμα, καλώς ή κακώς. Κι αν έχει τάλαντο έχει καλώς. Έχω δει όμως μεταφράσεις και υποτιτλισμό, που ακόμη κι εγώ, με τη μικρή πείρα, έφριξα.
Δεν ισχυρίζομαι εδώ πως είμαι τελειωμένη μεταφράστρια και θέτω εαυτόν ανωτέρω όλων, ούτε πως χρειάζεται απαραιτήτως η «περγαμηνή» του Ιονίου για να γίνει κάποιος μεταφραστής αυτό δεν είμαι σε θέση να το κρίνω. Σίγουρα όμως, λέω πως δεν μπορεί, κάτι θ’ αξίζει η ταλαιπωρία αυτή των 4 (τουλάχιστον) χρόνων στην Κέρκυρα με τα 15, κατά μέσο όρο, μαθήματα το εξάμηνο. Το Ιόνιο συν τοις άλλοις προσφέρει εξάμηνη φοίτηση στο εξωτερικό και πρακτική άσκηση, καθώς και ένα εξοντωτικό curriculum μαθημάτων που καλύπτουν σχεδόν τα πάντα, από τα… βασικά (ανάλυση κειμένου, πολιτισμό, ιστορία, λογοτεχνία, γλωσσολογία, γενικές και ειδικές μεταφράσεις) ως δίκαιο, γεωπολιτική (εμμονή του ΤΞΓΜΔ), στοιχεία φυσικών επιστημών, φιλοσοφία, οικονομικά, πολιτική επιστήμη … επισκόπηση τουρκικού τύπου (!)… και πολλά άλλα).
Γιατί, στο κάτω κάτω, να το περνάμε αυτό (εκτός από την προσωπική καλλιέργεια), όταν υπάρχουν ιδιωτικές σχολές που διαφημίζουν πως μπορούμε να «γίνουμε μεταφραστές» σε ένα εξάμηνο ή ένα χρόνο; Προσωπικά, τελειόφοιτη πανεπιστημιακού μεταφραστικού τμήματος, με ένα εξάμηνο στη Γαλλία, τέσσερα χρόνια σπουδές στην Αγγλία και παντρεμένη με Άγγλο… πρακτική άσκηση, συνέδρια… συν κάποια χρόνια ενασχόληση ιδιωτικά με ιατρικές και τεχνικές μεταφράσεις… και ακόμη δε λέω πως είμαι μεταφράστρια πάει, τελείωσε, δεν υπάρχει χώρος για βελτίωση, τα ξέρω όλα. Θα ήταν εγκληματικό να το πω. Συχνά κάνω μια μετάφραση και τρέμω πριν την παραδώσω. Πώς μπορούν λοιπόν να το λένε άλλοι με έξι μήνες τρίωρα εβδομαδιαία σεμινάρια; Δε λέω πως στο Ιόνιο τα πράγματα είναι ειδυλλιακά. Ένα σωρό προβλήματα έχουμε (άλλο κεφάλαιο αυτό), ούτε στέγη, ούτε χρήματα, το εξάμηνο εξωτερικού κινδυνεύει, δουλειά βρίσκουν όσοι ανήκουν στις «κλίκες»… Παρόλα αυτά το επίπεδο των μαθημάτων είναι καλό και πιστεύω πως θεωρητικά, ένας επιμελής φοιτητής μπορεί να βγει ικανός άπειρος βέβαια επαγγελματικά μεταφραστής.
Τα ερωτήματά μου είναι: αξίζει, τελικά; Πώς ένας δικηγόρος μπορεί να επικυρώνει μια μετάφραση κι ένας απόφοιτος του ΤΞΓΜΔ κατεύθυνση μετάφρασης, δεν μπορεί; (δεν γνωρίζω αν αυτό έχει αλλάξει, αν ναι, ζητώ συγνώμη). Πώς διατείνονται σχολές ότι μπορούν να μας κάνουν μεταφραστές σε ένα εξάμηνο; Πώς διατηρεί γνωστός μου ολόκληρο μεταφραστικό γραφείο με καλή πελατεία, απ’ ό,τι ξέρω, όντας απόφοιτος λυκείου (συγνώμη έχει και το proficiency); Τι σχέση έχει ένα proficiency με τη μετάφραση; Γιατί αφήνουμε να πέφτει τόσο η ποιότητα; Έτσι ο κόσμος πιστεύει, και δίκαια ίσως, πως, όντως, μεταφραστής δεν είναι επάγγελμα, διότι όποιος θέλει μεταφράζει, φτάνει να ξέρει αγγλικά.
Έχω υπόψη μου μεταφραστικό γραφείο που ζητούσε γιατρούς για ιατρικές μεταφράσεις. Μα είναι δυνατόν; Από προσωπική πείρα (ο πατέρας μου είναι πανεπιστημιακός γιατρός με δημοσιεύσεις ο ίδιος αλλά και με πολλούς συναδέλφους που δημοσιεύουν άρθρα) γνωρίζω πως ξένα ιατρικά περιοδικά συχνότατα επιστρέφουν τα ελληνικά άρθρα λόγω πραγματικά απαίσιων αγγλικών. Πολύ συχνά οι γιατροί διατείνονται πως γνωρίζουν αρκετά αγγλικά και αρνούνται να δώσουν το άρθρο τους για αντίστροφη, παρακαλώ, μετάφραση, σε έναν μεταφραστή. Έχετε δει; Συχνά τα άρθρα δεν επιδέχονται ούτε καν διορθώσεις! Εγώ με τα τρία μαθήματα Δικαίου που έχω κάνει σε τρία εξάμηνα, μπορώ να κάνω τον δικηγόρο; Να μη μιλήσω για άλλους που προσφέρουν μεταφράσεις «κανονικές», πιστοποιητικών, άρθρων κτλ, με το Systran . Γιατί λοιπόν δε θέτουμε κάποια όρια; Γιατί δεν προστατευόμαστε; Θά’θελα να ξέρω ποια είναι η γνώμη εδώ στο φόρουμ μιας και θα’χετε περισσότερη εμπειρία στον επαγγελματικό τομέα από εμένα.
ΥΓ. Μ’ αυτό το post δεν θα ήθελα να θίξω κανέναν και ούτε πιστεύω πως η έλλειψη πτυχίου είναι αναγκαστικά ισοδύναμη με έλλειψη ταλέντου και γνώσεων, ούτε και το αντίστροφο, πως η απόκτηση δηλαδή του οποιουδήποτε πτυχίου μας καθιστά παντογνώστες. Όμως μια γενική και λυπηρή διαπίστωση είναι πως η ποιότητα των μεταφράσεων (και δη, των αντίστροφων) συχνά είναι χαμηλή, και πως κυκλοφορούν «τσαρλατάνοι» (για να δώσω ένα κάπως βαρύ χαρακτηρισμό). Το ερώτημα λοιπόν είναι γιατί συμβαίνει αυτό, τι μπορούμε να κάνουμε και τι να περιμένω εγώ, π.χ., ως νέα μεταφράστρια απόφοιτος του Ιονίου. Τέλος, συγνώμη για την πολυλογία αλλά είναι φλέγον το ζήτημα 🙂
diceman:
Χριστίνα,
Καλωσήλθες! Από πού να αρχίσει κανείς, για να απαντήσει στο χειμαρρώδες γράμμα σου; Θα προσπαθήσω να καλύψω κάποια σημεία του, έστω και εκτός σειράς:
α) Κατ’ αρχάς, το επάγγελμά μας είναι ιδιότυπο, καθότι πριν από όχι και τόσα πολλά χρόνια όχι μόνο δεν χρειαζόσουν διαπιστευτήρια (βλ. τίτλους σπουδών) για να εργαστείς ως μεταφραστής, αλλά η ίδια η έννοια της πιστοποίησης των μεταφραστικών δεξιοτήτων ήταν ανύπαρκτη. Με άλλα λόγια, μέχρι πριν από καμιά 15αριά χρόνια δεν υπήρχαν πτυχιούχοι ή διπλωματούχοι μεταφραστές και στην αγορά ίσχυε η γνωστή ρήση του Χάρυ Κλυν: «Στην Ελλάδα είσαι ό,τι δηλώσεις». Οι περισσότεροι μεταφραστές ήταν άνθρωποι αυτοδίδακτοι, συνήθως με αγάπη για τα γράμματα. Σήμερα το τοπίο είναι διαφορετικό. Η αγορά είναι μεν δύσκολη (μην ξεχνάς ότι υπάρχει και κρίση συνολική), αλλά πλέον υπάρχουν και μεταφραστές με μεταφραστική παιδεία, με σχετικές σπουδές, με πιστοποιητικά και τίτλους, οι οποίοι έχουν σαφώς προβάδισμα έναντι κάποιου που απλώς δηλώνει «μεταφραστής». Βέβαια,
β) ανεξαρτήτως των πτυχίων σου, η αξία σου θα κριθεί με το δοκιμαστικό που θα κάνεις. Αν είναι κακό, δεν σε σώνουν οι τίτλοι σπουδών. Και αυτό είναι δίκαιο, νομίζω.
γ) Δεν υπάρχουν μόνο στο Ιόνιο καθηγητές που διατυμπανίζουν ότι οι αγκάλες των εργοδοτών είναι ανοιχτές και ζεστές και φιλόξενες. Υπάρχουν και στον τομέα της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Και οι μεν και οι δε, ψεύδονται. Αν θέλεις, άκου και μερικές αλήθειες:
— Ο ελεύθερος επαγγελματίας (ανεξαρτήτως επαγγέλματος) πρέπει να τραβήξει αρκετό κουπί προτού καθιερωθεί και φτιάξει το δικό του πελατολόγιο.
— Ο ελεύθερος επαγγελματίας μεταφραστής έχει να αντιμετωπίσει σοβαρό ανταγωνισμό στην αγορά εργασίας.
— Τον πρώτο καιρό, είναι μάλλον απίθανο η μετάφραση να σε ζήσει ως πλήρης απασχόληση. Αν τη συνδυάσεις με κάποιο άλλο επάγγελμα, έχεις πολύ περισσότερες πιθανότητες να τα καταφέρεις.
— Η αγορά έχει κρίση, αλλά ο καλός εν τέλει βρίσκει δουλειά και βρίσκει και καλούς εργοδότες. Και όταν λέω «καλός» δεν εννοώ μόνο «ταλαντούχος», αλλά και σωστός επαγγελματίας, υπεύθυνος, αξιόπιστος και ενημερωμένος.δ) Ναι, υπάρχουν πολλοί μέτριοι μεταφραστές στην αγορά, κι άλλοι τόσοι κακοί, αλλά η «αδικία» αυτή παρατηρείται σε όλα σχεδόν τα επαγγέλματα και δεν είναι ίδιον του μεταφραστικού χώρου. Απλώς, στο δικό μας χώρο υπάρχουν και κάποιοι επιβαρυντικοί παράγοντες:
— Ως προϊόν, η μετάφραση δεν είναι εύκολο να αξιολογηθεί σωστά από τον εργοδότη.
— Πολύ συχνά ο εργοδότης δεν θέλει υψηλή ποιότητα, αλλά χαμηλή τιμή. Αυτό μπορεί να σου φαίνεται παράδοξο, αλλά ισχύει 100%.
— Ο χώρος βρίσκεται σε μια μεταβατική κατάσταση, πιστεύω, στην οποία οι εργοδότες μαθαίνουν σιγά-σιγά ότι υπάρχουν και σπουδαγμένοι μεταφραστές και αργά ή γρήγορα η αγορά θα προσαρμοστεί σε αυτό το δεδομένο και η κατάσταση θα βελτιωθεί.ε) Μετά από σχετική γνωμοδότηση, οι απόφοιτοι του Ιονίου μπορούν να επικυρώνουν και αυτοί τις μεταφράσεις τους, όπως οι δικηγόροι. Η αλλαγή στο καθεστώς αυτό είναι σχετικά πρόσφατη. Θα βρεις σχετική ανακοίνωση στο forum.
στ) Δεν έχω ακούσει για κάποια σχολή που να δηλώνει ότι μπορεί να σε κάνει μεταφραστή σε 6 μήνες, αλλά είμαι Διευθυντής Σπουδών σε μια σχολή που χρησιμοποίησε ως διαφημιστικό σλόγκαν τη φράση «Γίνε μεταφραστής σε 1 χρόνο», άρα αισθάνομαι ότι με παίρνει λίγο η μπάλλα. Εξηγούμαι, λοιπόν: Μεταφραστής δεν μπορείς να γίνεις ούτε σε 1 χρόνο ούτε σε 4. Ένα σωστό πρόγραμμα σπουδών που έχει ως στόχο την εκπαίδευση μεταφραστών οφείλει να προσφέρει στο σπουδαστή το σταθερό υπόβαθρο γνώσεων που θα χρειαστεί για να βγει στην αγορά και να ψηθεί. Μετά από κάποια χρόνια στην αγορά, αυτός ο άνθρωπος ίσως να έχει πια γίνει μεταφραστής. Μη στέκεσαι στο γράμμα του λόγου, αλλά στο πνεύμα.
Διδάσκω αυτό το τμήμα 13 χρόνια και το έχω δει να περνάει από διάφορα στάδια: μονοετές, διετές, τριετές, ξανά διετές, ξανά μονοετές. Τα στατιστικά στοιχεία ήταν πάντα ίδια, ανεξαρτήτως διάρκειας: το ίδιο ποσοστό αποφοίτων εδραιωνόταν στην αγορά κάθε φορά.ζ) Να πούμε κι ένα καλό; Υπάρχει μετριότητα, αδικία, αναξιοπιστία, αλλά υπάρχουν και πάρα πολλοί ικανότατοι συνάδελφοι, καταρτισμένοι, ταλαντούχοι, σωστοί επαγγελματίες, οι οποίοι μεταφράζουν εξαιρετικά. Ας προσπαθήσουμε όλοι να τους μοιάσουμε.
η) Τέλος, ρωτάς αν «αξίζει τον κόπο». Ασχέτως του αν και πόσο θα ταλαιπωρηθείς για να εδραιωθείς στην αγορά, η απάντηση είναι μία: «Αν αγαπάς αυτή τη σπαζοκεφαλιά που λέγεται μετάφραση, αξίζει τον κόπο». Το επάγγελμά μας είναι δύσκολο, χρονοβόρο, νευροφθόρο, και αν δεν το αγαπάς θα βασανιστείς και θα μετανοιώσεις για τα χρόνια (ή τους 6 μήνες ;-)) που του χάρισες.
Και κλείνω με άλλη μία θετική παρατήρηση: Αν, εν τέλει, το αγαπάς, αυξάνονται σημαντικά οι πιθανότητες να πας μπροστά ως μεταφράστρια.Ελπίζω να προσφέρουν κι άλλοι φίλοι και συνάδελφοι τη γνώμη τους για τα –όντως, σημαντικά– θέματα που έθιξες. Σε χαιρετώ και σπεύδω να παραδοθώ στην –ελαφρώς πιο φιλόξενη από αυτήν των εργοδοτών– αγκαλιά του Μορφέα…
ChristinaVS:
Γι’αυτό λέω πως καλά που υπάρχει κι αυτό το site με το φόρουμ του… Πρέπει να παραδεχτώ πως έγραψα το «χειμαρρώδες» πρώτο ποστ εμφανώς εκνευρισμένη, και μετά την πρώτη έκπληξη της ανακάλυψης πως τα πράγματα δεν είναι έτσι όπως πιστεύουμε στο «προστατευμένο» περιβάλλον του πανεπιστημίου. Δεν ήθελα να θίξω κανέναν και όσο για την σχολή με αυτό το σλόγκαν … δεν τη γνώριζα (i looked it up μετά την απάντησή σας). Απλά εξέφρασα την αγανάκτησή μου, δικαιολογημένη ή μη, για αυτά που είδα… Και που καθόλου δεν περίμενα, ούτε κανείς με προετοίμασε.
Με κάλυψε, σίγουρα, η απάντηση – εξάλλου αυτό ζητούσα, τη γνώμη κάποιων πιο έμπειρων. Όντως είναι ένας τομέας-μπάχαλο, πανεπιστημιακό τμήμα ιδρύθηκε μόλις στα μέσα του 80, τη στιγμή που Ιατρικές, Νομικές κλπ σχολές υπάρχουν από την αρχή του αιώνα. Σίγουρα δεν είναι τόσο εδραιωμένα τα πράγματα εδώ. Επίσης συμφωνώ – κι επαυξάνω – πως το πτυχίο απλώς δε θα σε κάνει καλό μεταφραστή, χρειάζεται η αγάπη για τη μετάφραση, κι η προσωπική ενασχόληση. (Συμφοιτήτρια, στο τρίτο έτος, δεν γνώριζε όχι μόνο να μεταφράσει στα ελληνικά, αλλά δεν γνώριζε καν τι είναι Suisse και Suede).
Δε συμφωνείτε όμως ότι κάτι (δεν ξέρω τι…) θα έπρεπε να γίνει για να τεθούν κάποια υποτυπώδη έστω όρια; Όχι για να διασφαλιστούν οι πτυχιούχοι – αλλά για να διασφαλιστεί η ποιότητα. (Τα λέω όλα αυτά, χωρίς να σημαίνει ότι αναγκαστικά θεωρώ τον εαυτό μου «ποιοτική μεταφράστρια» – ξέρω πως έχω δρόμο μπροστά μου). Έχω όμως δει πολλές άσχημες μεταφράσεις, όπως ανέφερα και πριν – ιατρικά άρθρα από γιατρούς που γνωρίζουν μεν το αντικείμενο, σίγουρα, η αντίστροφη μετάφρασή τους όμως, δε διαβάζεται. Υπότιτλοι που μόνο γέλωτα προκαλούν. Επίσης μεταφραστικά γραφεία (τα μικρότερα συνήθως), που μου ζήτησαν δοκιμαστικό 25 σελίδων (και το έκανα…). Δεν αντιλέγω, πως μάλλον η εξαίρεση πρέπει να είναι αυτά κι όχι ο κανόνας. Το γενικό στερεότυπο όμως υπάρχει, πως ο καθένας μπορεί να κάνει τον μεταφραστή, μια και δεν είναι τίποτα…
Θα σταματήσω εδώ – δε θα επαναλάβω την πολυλογία του πρώτου post, που έγραψα in the heat of the moment. Σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία και για τις απόψεις…
Το Πρωινό Τμήμα 